تکنیک اسکمپر، روشی برای تفکر خلاقانه و نوآورانه می باشد که به ما امکان می‌دهد طراحی محصولات و خدمات جدید را راحت‌تر و بهتر انجام دهیم، برای محصولات و روش های موجود نوآوری خلق کنیم و از زوایای مختلفی به مسائل و موضوعات نگاه کنیم. این راهکار توسط نویسنده کتاب‌های پرورش خلاقیت در کودکان، باب ابرل (Bob Eberle)، ابداع شده است.

تکنیک اسکمپر (SCAMPER) از 7 بخش تشکیل شده است.

• جایگزین کردن (Substitute)
• ترکیب کردن (Combine)
• انطباق دادن و سازگار کردن (Adapt)
• تغییر دادن و اصلاح کردن (Modify )
• استفاده برای کاربرد دیگر (Put to another use)
• حذف کردن (Eliminate)
• معکوس یا وارونه کردن (Reverse)

مراحل عملی پیاده سازی تکنیک اسکمپر

1) جایگزین کردن 

در این مرحله از تکنیک اسکمپر باید به این فکر کنید که چه چیزهایی را در مورد محصول، خدمت یا فرآیند مورد نظر شما قابل تغییر و یا جایگزینی است. می توانید از سوالات راهنمای زیر استفاده کنید:

• چه چیزی را می توانم جایگزین کنم تا پیشرفت کنم؟
• چگونه می توانم مکان، زمان، مواد اولیه و یا افراد را جایگزین کنم؟
• آیا می توانم بخشی را جایگزین قسمت دیگری کنم یا قطعاتی را تغییر دهم؟
• آیا می توانم شخصی را جایگزین شخص دیگری کنم؟
• آیا می توانم قوانین را تغییر دهم؟
• آیا باید نام محصول را تغییر دهم؟
• آیا می توانم از مواد اولیه و یا اجناس دیگری استفاده کنم؟
• آیا می توانم از فرآیندها یا روش های دیگری استفاده کنم؟
• آیا می توانم شکل، رنگ، زبری، صدا یا بوی محصول را تغییر دهم؟
• آیا می توانم از این ایده برای پروژه های دیگر استفاده کنم؟
• آیا می توانم احساسات یا نگرش خود را نسبت به محصول مورد نظر تغییر دهم؟

مثال:

هنگامی که روسیه برنامه فرستادن فضانوردان به فضا را آغاز کرد، با مشکل کوچکی روبرو شدند. آنها دریافتند که خودکارهای موجود در فضا بدون جاذبه کار نمیکند و جوهر خودکار به سمت پائین جریان نمی یابد و روی سطح کاغذ نمی ریزد. روسیه برای حل این مسئله به جای استفاده از خودکار از مداد استفاده کرد و به همین سادگی مشکل حل شد!

به جای استفاده از گازوئیل برای روشن کردن تنور نانوایی، می توان از انرژی خورشیدی استفاده نمود.

استفاده از پوست کن به جای چاقو در آشپزخانه برای سریع تر کردن روند آشپزی

2) ترکیب کردن

تفکر خلاق عبارت است از ترکیب ایده ها، محصولات و یا خدمات غیر مرتبط جهت ایجاد چیزی جدید و نو. در مرحله ترکیب کردن در تکنیک اسکمپر، باید پاسخ این سوالات را بیابید: چگونه می توانم دو یا چند قسمت از محصول، خدمت یا فرآیند خود را با هم ترکیب کنم تا بتوانم یک محصول، خدمت یا فرآیند متفاوت خلق کنم؟

سوالات تکمیلی:
• چه ایده ها، اجناس، ویژگی ها، فرآیندها، افراد، محصولات یا اجزای سازنده ای را می توان با هم ترکیب کرد؟
• آیا می توانم یک محصول یا خدمت را با محصول یا خدمتی دیگر ترکیب یا ادغام کنم؟
• چه چیزهایی را می توانم ترکیب کنم تا کارآمدی و یا میزان استفاده به بیشترین حد خود برسد؟
• برای کاهش هزینه‌های تولید چه چیزهایی را می توانم با هم ترکیب کنم؟
• کدام مواد یا اجناس را می توانم با هم ترکیب کنم؟
• برای رسیدن به بهترین نتیجه در یک زمینه خاص بهتر است کدام عناصر را با هم ترکیب کنم؟

مثال: تولید محصولات جدید با استفاده از ترکیب کردن مزه ها: دوغ و شاتوت، بستنی تند، بستنی نان خامه ای، شیر و توت فرنگی و …

3) انطباق دادن و سازگار کردن

در این مرحله از تکنیک اسکمپر، باید بررسی کنید چه چیز هایی را بر طبق چه اصولی باید هماهنگ و یا سازگار کنید؟

سوالات تکمیلی:
• کدام قسمت از محصول را می توانم تغییر دهم؟
• آیا می توانم مشخصات یک جزء را تغییر دهم؟
• آیا می توانم از محصولات یا روش کار دیگران الگوبرداری کنم؟
• آیا در تاریخ گذشتگان نمونه هایی برای الگو گرفتن وجود دارد؟
• کدام ایده ها را می توانم از محصولات دیگران اقتباس و یا کپی کنم؟

مثال: برای مثال اپلیکیشن هایی مانند اسنپ و تپ سی با الهام گرفتن از اپلیکیشن خارجی و موفق اوبر یاخته شده اند.

4) تغییر دادن و اصلاح کردن

به طور کلی، سوالاتی که باید روی آن تمرکز کنید این ها هستند: چه چیزی را در محصول، خدمت و یا فرآیند خود می توانم اصلاح کنم و یا تاکید کمتر یا بیشتری روی آن کنم؟ آیا می توانم به نوعی محصول را تغییر دهم؟ آیا می توانم مفهوم، رنگ، حرکت، صدا، بو، فرم و یا شکل آن را تغییر دهم؟

سوالات تکمیلی:
• چه چیزهایی را می توانم بزرگ تر کنم؟
• چه چیزهایی را می توان کاهش داد یا حذف کرد؟
• آیا می توانم در به کارگیری دکمه ها، رنگ ها، اندازه ها و … اغراق یا بزرگنمایی کنم؟
• آیا می توانم مشتریان هدف را افزایش دهم؟
• چه چیزی می تواند بهتر و یا قوی تر شود؟
• آیا می توانم سرعت یا فرکانس چیزی را افزایش دهم؟
• آیا می توانم ویژگی های بیشتری به محصول اضافه کنم؟
• چگونه می توانم ارزش افزوده بیشتری تولید کنم؟
• چه چیزهایی را می توانم کوچکتر، متراکم تر، کوتاه تر و یا سبک تر کنم؟
• برای دستیابی به یک نتیجه خاص چه چیزهایی را می توانم تغییر دهم؟

مثال: نمونه هایی از بزرگتر شدن محصولات عبارت اند از: ساخت پیتزای خانواده به جای پیتزای معمولی، ماشینهای ون به جای خودروهای سواری، نوشابه خانواده به جای نوشابه کوچک، ساندویچ های دو نفره (مدل ساندویچ های عطاویچ)

و در مقابل برخی محصولات برای استفاده گروه جدیدی از مشتریان کوچک شدند: برای مثال کوچک کردن سایز چتر ها برای کودکان و یا ساخت موتور و ماشین های کوچک مخصوص بازی بچه ها

5) استفاده برای کاربرد دیگر

پرسش های اصلی که در این مرحله باید در نظر گرفت عبارت اند از : چگونه می توان از این محصول برای کار های دیگر نیز استفاده نمود؟ روش های جدید استفاده از محصول یا خدمات من چیست؟ آیا اگر محصول را اصلاح کنم، می توانم با دسته مشتریان جدیدی ایجاد کنم؟ آیا بازار دیگری برای محصول وجود دارد؟

سوالات تکمیلی:
• از محصول من برای چه کار های دیگری می توان استفاده کرد؟
• کودک چگونه از محصول مذکور استفاده می کند؟ – یک فرد مسن چطور؟
• افراد دارای معلولیت چگونه از آن استفاده می کنند؟
• آیا دسته مشتری دیگری به محصول من نیاز دارد یا آن را می خواهد؟
• آیا این محصول می تواند توسط افراد دیگری به غیر از افرادی که در ابتدا به عنوان مشتری در نظر گرفته شدند، استفاده شود؟
• آیا روش های جدیدی برای استفاده از این محصول وجود دارد؟
• آیا با اصلاح محصول می توان کاربرد های دیگری برای آن به وجود دارد؟

مثال: تبدیل شال و روسری به پانچو و پیراهن های زنانه، تبدیل کردن قوطی های کنسرو مصرف شده به جامدادی با اندکی تزئین کردن و به طور کلی استفاده از وسایل دور ریختنی برای کاربرد های تازه

6) حذف کردن

سوالات کلی شما که باید در این مرحله در نظر بگیرید: چه چیزی از محصول، طرح و یا خدمات خود را می توانم حذف یا ساده کنم؟ باید به این فکر کنید که اگر بخواهید بخش هایی از ایده خود را حذف کنید، ساده کنید، کاهش دهید و یا به حداقل برسانید چه اتفاقی می افتد؟

سوالات تکمیلی:
• چه چیزی را بدون تغییر در عملکرد محصول می توانم حذف کنم؟
• آیا می توانم زمان انجام کارها و یا اجزای تشکیل دهنده را کاهش دهم؟
• اگر یک جزء یا بخشی از آن را حذف کنم چه اتفاقی می افتد؟
• آیا می توانم زحمت و تلاش لازم برای انجام کارها را کاهش دهم؟
• آیا می توانم هزینه ها را کاهش دهم؟
• چگونه می توانم فرآیندها را ساده سازی کنم؟
• چه چیز هایی غیر ضروری هستند؟
• آیا می توانم برخی از قوانین را حذف کنم؟
• آیا می توانم محصول را کوچکتر کنم؟
• آیا می توانم محصول خود را به قسمت های مختلف تقسیم کنم؟

مثال: حذف قسمت سی دی رام از لپتاپ برای سبک تر کردن آن

• حذف شدن سیم از هدفون ها با بلوتوثی کردن آن ها

• حذف کردن قسمت پشت تلویزیون ها با تبدیل آن ها از حالت CRT به LCD

7) معکوس یا وارونه کردن

به طور کلی، باید از خود بپرسید: چگونه می توانم محصول و یا فرآیند خود را معکوس کنم و با وارونه کردن چه اتفاقی می افتد؟

سوالات تکمیلی:
چه چیزهایی را می توانم به بازنگری و یا بازسازی کنم؟
آیا می توانم اجزا، الگو ها یا طرح ها را با یکدیگر تعویض کنم؟
آیا می توانم نقشه راه و یا سرعت انجام کار ها را تغییر دهم؟
اگر بخشی از محصول و یا فرآیند برعکس عمل کند، چه اتفاقی رخ می دهد؟

مثال:

• تعمیر گاه سیار اتومبیل
• به جای این که شما به مطب دکتر بروید، دکتر به منزل شما بیاید.

• رانندگان تاکسی همیشه مرد بوده اند، اما اکنون بانوان نیز بر روی تاکسی ها کار می کنند.

• به جای اینکه شما به نانوایی بروید و در صف بایستید تا نان تهیه کنید، نان را به درب منزل شما می آورند.

پس به کمک هر کدام از 7 بخش تکنیک اسکمپر (جایگزین کردن، ترکیب کردن، انطباق دادن و سازگار کردن، تغییر دادن و اصلاح کردن، استفاده برای کاربرد دیگر، حذف کردن و معکوس یا وارونه کردن) میتوانیم به ایده‌های جدیدی برای رشد و توسعه کسب‌وکار خود دست یابیم.

نظر شما در مورد تکنیک اسکمپر چیست؟ آیا تا به حال از این تکنیک در کسب‌وکار خود استفاده کرده اید؟ نتیجه آن چطور بود؟! بی‌صبرانه منتظر کامنت‌ها و نظرات شما هستیم.

برای خواندن سایر مطالب آموزشی سایت نوآفرین در زمینه مدیریت و کسب‌وکار روی لینک زیر کلیک کنید:

آموزش مدیریت و کسب‌وکار

بیشتر بخوانید

تکنیک شش کلاه تفکر

گردآوری: تیم نوآفرین