ماتریس بی سی جی به بیزینس ها کمک می کند فضای رقابتی کنونی و آینده صنعت خود را بررسی کرده و سپس بر اساس آن برنامهریزی کنند.
مدل های کسب و کار بر اساسِ ارائه و تدوینِ محصولات و خدماتی تعریف می شوند که سودآور باشند، به علاوه در مدل کسب و کار باید بررسی شود که در آینده ممکن است چه تغییراتی در ارائه محصولات و خدمات از سوی رقبا ایجاد شود و کسب و کار مذکور چگونه باید روشهای ارائه محصول خود را تغییر دهد تا از رقبا عقب نیفتد و سودآوری اش تضمین شود.
بیزینس هایی که اکنون در حال فعالیت و کسب درآمد در صنعت شما هستند؛ به راحتی قابل شناسایی می باشند. اما یک مدل کسب و کار خوب پیش بینی می کند که در آینده چه افراد دیگری ممکن است وارد این صنعت شوند؟
ماتریس بی سی جی توسط گروه مشاوره بوستون تعریف شده است و به نام هایی مانند ماتریس بوستون یا ماتریس سهم رشد نیز شناخته میشود.
این ماتریس، استراتژی ای به دست می دهد که توسط آن می توان محصولات را بر اساس میزان رشد و سهم بازار مربوط به آنها آنالیز کرد.
ماتریس بی سی جی از سال ۱۹۶۸ توسط کسبوکارها برای برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک استفاده میشده است. با استفاده از این مدل، بیزینس ها می توانند کشف کنند کدام محصولات برای استفاده بهینه از فرصت هایی که برای رشدِ سهم بازار پیش می آید مناسب هستند؟
با گذشت ۵۰ سال از زمان تدوین ماتریس بی سی جی، هنوز هم بیزینس ها می توانند از آن برای شناسایی تواناییهای بالقوه و پتانسیل رشد خود استفاده کنند.
برای اینکه بتوانید کسب و کار خود را آنالیز کنید، ابتدا باید در مورد سهم بازارهای مرتبط به بیزینس شما و نرخ رشد محصولات و خدمات تان اطلاعات کسب کنید.
برای بررسی رشد بازار باید مزیت رقابتی خود در مقایسه با بزرگترین رقیب تان را تعیین کنید. سپس به میزان رشد کسب و کار خود طی سه سال آینده فکر کنید.
در مرحله بعد، باید ماتریس بی سی جی بیزینس خود ترسیم کنید.
همانطور که در شکل مشاهده می کنید ماتریس BCG بی سی جی از چهار قسمت تشکیل شده است. بر روی نمودار، محور افقی نشان دهنده سهم بازار و محور عمودی نشان دهنده نرخ رشد می باشد.
چهار بخش ماتریس بی سی جی عبارتند از:
ستاره ها: سهم بازار و نرخ رشد بالا (بالا سمت چپ)
علامت سوال: سهم بازار کم و نرخ رشد بالا (بالا سمت راست)
گاو ها سهم بازار بالا و نرخ رشد کم (پایین سمت چپ)
سگ ها سهم بازار و نرخ رشد کم (پایین سمت راست)
باید هر یک از کالا و خدمات خود را بر اساس رتبه آنها در سهم بازار و نرخ رشد، در یکی از بخش های ماتریس قرار دهید. این که مرز بین چهار قسمت ماتریس در کجا قرار میگیرد، به این بستگی دارد که کسب و کار خود از چه نظر با سایر رقبا مقایسه کنید.
در ادامه به شرح هر یک از قسمت های ماتریس بی سی جی می پردازیم.
ستارهها
بخش هایی از بیزینس یا محصولات هستند که بالاترین سهم بازار و نقدینگی را دارند. معمولا محصولات انحصاری یک شرکت و یا محصولاتی که بیش از بقیه رقبا توسط شرکت شما وارد بازار می شوند، ستاره تلقی می گردند. ستاره ها به دلیل نرخ رشد بالا، بخش زیادی از نقدینگی و سرمایه بیزینس را مصرف میکنند که باعث می شود معمولاً میزان هزینه ای که برای آنها خرج می شود با میزان سودآوری آنها یکسان باشد.
اگر ستاره ها بتوانند موفقیتهای خود را تا زمانی که یک بازارِ دارای رشد سریع با کاهش سرعت رشد مواجه شود، حفظ کنند؛ میتوانند تبدیل به گاو های شیرده شوند. شرکت ها برای رشد بیشتر میتوانند بر روی ستارهها سرمایه گذاری کنند.
گاو شیرده، محصولی است که در بازار پیشگام و پیشرو می باشد و بیش از مقدار مصرفی خود پول نقد تولید می کند. گاوهای شیرده واحدهای تجاری و یا محصولاتی هستند که سهم بازار بالا اما چشم انداز رشد کمی دارند. گاوهای شیرده پول نقد مورد نیاز برای تبدیل علامت سوال به محصولی پیشرو در بازار، تأمین هزینههای شرکت، تحقیق و توسعه، تسویه بدهی شرکت و پرداخت سود سهام سهامداران را تأمین می کنند. به بیزینس ها توصیه می شود برای حفظ سطح فعلی بهرهوری یا “منفعل کردن” سود، بر روی گاوهای شیرده سرمایه گذاری کنند.
سگها
سگ ها، واحدها یا محصولاتی هستند که هم سهم بازار کمی دارند و هم سرعت رشد کمی دارند. آنها اغلب منحل می شوند و از چرخه تولید بیزینس خارج می شود، زیرا نه درآمدزیادی دارند و نه مقدار زیادی پول مصرف می کنند. سگها معمولاً به عنوان تله های نقدی در نظر گرفته می شوند، زیرا با این که سودآوری خاصی ندارند، سرمایه کسب و کارها در آنها به دام افتاده است. این دسته محصولات بهتر است واگذارشوند.
علامت سوالها
علامت سوال ها چشم انداز رشد بالا اما سهم بازار کمی دارند. آنها مقدار زیادی پول مصرف می کنند، اما در ازای آن مقدار کمی پول به دست می آورند و سودآوری کمی دارند. معمولا علامت سوال ها منجر به ضرر می شوند. از آنجایی که این محصولات به سرعت در حال رشد هستند، در یک بازار دارای رشد بالا، امکان تبدیل شدن به ستاره را دارند. توصیه می شود اگر کالایی که در قسمت علامت سوال قرار می گیرد، پتانسیل رشد خوبی دارد، بر روی آن سرمایه گذاری کنید؛ در غیر این صورت فقط آن میزان از کالا را که در اختیار دارید بفروشید و از سرمایه گذاری بیشتر بر روی آن خودداری نمایید.
چهار استراتژی کاربردی که میتوانید بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل ماتریس BCG خود از همه یا یکی از آنها استفاده نمایید:
1. افزایش سرمایه گذاری بر روی یک محصول برای افزایش سهم بازار آن. به عنوان مثال، شما می توانید یک علامت سوال را به یک ستاره و در نهایت، یک گاو شیرده تبدیل کنید.
2. اگر نمی توانید روی کالایی بیشتر سرمایه گذاری کنید، آن را در همان قسمت نگه دارید و بگذارید جایگاه آن در بازار ثابت بماند.
3. سرمایه گذاری خود را کاهش دهید و سعی کنید حداکثر جریان نقدی را از محصول دریافت کنید و سود کلی آن را افزایش می دهد. (بهترین استراتژی برای گاو های شیرده)
4. سرمایه ای که در بیزینس شما محبوس شده است، آزاد کنید (بهترین استراتژی برای سگ ها)
برای حفظ تداوم جریان نقدی سالم در بیزینس و داشتن محصولاتی که بتواند آینده شما را تأمین کند، باید در هر قسمت ماتریس BGC خود محصولاتی قرار دهید.
نظر شما در مورد ماتریس بی سی جی چیه؟ به نظرتون در دنیای امروزی هنوز هم کاربرد داره یا دیگه قدیمی شده؟!
