در مقاله تاثیر باورنکردنی مطالعه و کتابخوانی در کپی رایتینگ به این موضوع اشاره کردیم که مطالعه و کتابخوانی باید به یک عادت همیشگی برای کپی رایتر تبدیل شود. اما شاید از خودتان پرسیده باشید و یا اینکه از این قضیه شاکی باشید که چرا باوجود اینکه کتاب­های زیادی خوانده­ ام اما چیزی از آن­ها را به یاد نمی­ آورم؟!

در این مقاله روش­های اصولی مطالعه و روش­های یادگیری را شرح میدهیم تا به عنوان یک کپی رایتر بتوانید هر آنچه را که میخوانید در ذهن طبقه بندی کنید و هر زمان که به آنها نیاز داشتید از قفسه ذهن خارج کنید و بکار بگیرید.

سطوح 4 گانه خواندن و مطالعه

مورتیمر آدلر، در کتاب چگونه کتاب بخوانیم (How to read a book) خواندن را به چهار سطح تقسیم میکند: روخوانی، بررسی، خواندن تحلیلی، خواندن تطبیقی. ما به اختصار هر کدام از این سطوح را معرفی میکنیم.

1) سطح اول: روخوانی

این همان مرحله­ ای است که ما در دبستان یاد میگیریم! یعنی هر کسی که میتواند کتاب بخواند، این مرحله را بلد است. سطحی که در آن فقط با روخوانی کردن، در نهایت میگوییم هیچی از کتاب یادم نیست!

2) سطح دوم: بررسی

گاهی وقت محدودی که داریم را برای کتاب­هایی میگذاریم که بعدا از شروع آن کتاب پشیمان میشویم چون آن چیزی که ما میخواستیم نبوده، در اینجا یا کتاب را میبندیم و کنار میگذاریم و یا چون قسمتی از آن را خوانده ­ایم، به ناچار تا انتها ادامه میدهیم!

برای حل این مشکل، و برای اینکه یک مرور نظام­مند روی کتاب داشته باشیم، نویسنده، سطح بررسی را به دو مرحله مرور سیستماتیک و مطالعه سطحی تقسیم میکند.

• مرور سیستماتیک: در این مرحله با کارهایی که در ادامه آورده شده، به این سوال پاسخ میدهیم که آیا این کتاب همان چیزی است که دنبالش هستیم؟

برای این کار باید عنوان، مقدمه و پیشگفتار و همینطور فهرست کتاب را بادقت بخوانید. علاوه بر این­ها، اول و آخر فصل­های مهم و حتما چند صفحه آخر کتاب را مطالعه کنید.

• مطالعه سطحی: در این مرحله، زمان مطالعه کتاب، نمیخواهیم در بخش­های سخت توقف کنیم یا ببینیم فلان لغت به چه معنا است.

بلکه میخواهیم با همین سطح از آمادگی و سواد، مطالبی که میتوان را از کتاب برداشت کرد و فهمید.

در پایان این مرحله، باید بتوانیم موضوع کتاب را در چند جمله توضیح بدهیم، و به این موضوع پی ببریم که نویسنده میخواهد مفهوم جدیدی را منتقل کند یا در پی انتقال اطلاعات است؟

3) سطح سوم: خواندن تحلیلی

این سطح در اصطلاح به معنی جویدن و هضم کردن کتاب است! در اینجا باید با نویسنده همزبان باشیم و اصطلاحات او را بشناسیم. وقتی که پیام و ساختار کتاب را شناختیم میتوانیم به جزئیات بپردازیم. یک خواننده حواس جمع باید بتواند کتاب را ارزیابی کند و پیش زمینه این ارزیابی کردن، فهمیدن دقیق مطالب است. ما تا زمانی که یک موضوع را بخوبی نفهمیم نمیتوانیم بگوییم موافقیم یا مخالف!

در پایان این سطح باید بتوانیم کلیت کتاب را در یک پاراگراف بنویسیم یا برای یک شخص توضیح دهیم.

4) سطح چهارم: خواندن تطبیقی

در این مرحله، خواننده به یک موضوع علاقمند است و آن موضوع خاص را در کتاب­های گوناگون دنبال میکند. برای این کار ابتدا باید فهرستی از منابع را تهیه کنید. سپس با روش مرحله دوم (بررسی)، به این بپردازید که کدام قسمت از کدام کتاب، میتواند مفید باشد. در این سطح ما بدنبال این نیستیم که تمام صفحات همه منابع را بخوانیم، بلکه میخواهیم با قسمتی از کتاب، جوابی برای مسئله پیش آمده پیدا کنیم.

برای مطالعه موثر چه کارهایی باید انجام دهیم؟

• در هنگام مطالعه باید در نقش یک خواننده فعال ظاهر شوید، یعنی با نویسنده کتاب همدلی کنید، با کتاب وارد گفتگو شده و خود را به چالش بکشید، سوالاتی را از خود بپرسید و سعی کنید جواب آن­ها را در کتاب پیدا کنید. با انجام این کارها، می­توانید یک مطالعه اثربخش داشته باشید.
• زمانی که کتاب می­خوانید، ایده ­ها و افکاری که به ذهن­تان می­رسد را در گوشه و کنار کتاب بنویسید. حاشیه نویسی نوعی ارزش آفرینی است. اگر از دانش و تجربه خود بر مطالب کتاب بیافزایید، کتابی منحصر به فرد خواهید داشت که با نسخه ­های مشابه خود فرق می کند!

(پیشنهاد: شما میتوانید یک نسخه دیجیتال از کتاب را خریداری کنید. در ابزارهای کتاب خوانی دیجیتال، امکان برجسته کردن جملات، حاشیه نویسی و خواندن نظرات افراد دیگر در مورد آن کتاب وجود دارد.)

• یکی از روش‌های اثربخش­تر کردن مطالعه، استفاده از علائم اختصاری مخصوص به خودتان است. مثلاً اگر به کلمه تازه­ای در کتاب برخوردید، می­توانید دور آن خط بکشید، زیر عبارت‌های مهم مثل نقل قول­ها ستاره بگذارید و یا خط بکشید.
• می­توانید برای فهم بهتر مطالب کتاب، سرعت خواندن خود را کم کنید. زیرا در مبحث کتاب خواندن، کیفیت مهم­تر از کمیت است. ممکن است صد­ها کتاب بخوانید و بعد از خواندن آن­ها نتوانید محتوایی کوتاه اما ارزشمند تولید کنید، اما با عمیق شدن روی یک کتاب، بتوانید صدها نوشته خوب خلق کنید.

• اگر مدتی با یک نویسنده خاص همراه شوید، ناخودآگاه شیوه نگارش شما به شیوه نگارش آن نویسنده نزدیک می­شود. پس اگر الگوی خاصی در نویسندگی دارید، به شما تبریک می­گوییم، هر چه بیشتر آثار نویسنده محبوب­تان را بخوانید، بیشتر می­توانید به سبک او بنویسید.
• یکی از روش‌هایی که خلاقیت را افزایش میدهد، رونویسی کتاب­ها است. رونویسی کمک می­کند ذهن شما به ذهن نویسنده کتاب نزدیک شود و می‌توانید مهارت درست نویسی و زیبانویسی را از یک راه میانبر یاد بگیرید.

چخوف که همه او را به عنوان پدر داستان کوتاه می­شناسند، در زندگینامه خود ذکر کرده که از روی نوشته ­های تولستوی رونویسی میکرده است. روزی برادرش از او می­پرسد که چرا این کار را میکنی؟ پاسخ می­دهد: می­خواهم رمز و راز نوشته ­های تولستوی برایم آشکار شود.

مشکلات و موانع یادگیری چه چیزهایی است؟

• یکی از عمده ترین مشکلات و موانع کتاب­خوانی و یادگیری، کمبود وقت است. این مشکل ناشی از نداشتن اولویت و برنامه ریزی در زندگی است. اگر کار­های روزمره را محدود به اولویت­ها کنیم زمان کافی برای مطالعه پیدا میکنیم.

راه حل: مطالعه هر کتاب را به شکل یک پروژه ببینید و این پروژه بزرگ را به بخش­های کوچک­تر تقسیم کنید. مثلاً با خود قرار می­گذارید که هر ماه 4 کتاب بخوانید. پروژه 4 کتاب در ماه را باید به قدم­های کوچک­تر تقسیم کنید، یعنی هفته ­ای یک کتاب. اگر یک کتاب 140 صفحه ­ای را برای یک هفته در نظر می­گیرید، یعنی باید روزی 20 صفحه کتاب بخوانید. خواندن این 20 صفحه، 40 تا 45 دقیقه زمان میبرد، این زمان را در طول شبانه روز تقسیم کنید. (مثلا سه تا پانزده دقیقه)

• مشکل دیگر، تنوع و فراوانی منابع مطالعه است. آنقدر منابع مختلفی را اطراف خود جمع آوری کرده ­ایم که نمیدانیم سراغ کدام یک برویم.

راه حل: بر اساس اولویت­ها و هدف­های خود، کتاب­های کاربردی را انتخاب کرده و خواندن بقیه کتاب­ها را به زمانی دیگر موکول کنید.

• ممکن است هنگام مطالعه کتاب، تمرکز نداشته باشید. زمانی که کتابی را در دست می­گیرید، هزاران موضوع مختلف شما را وسوسه می­کند مطالعه را رها کنید. حس می­کنید گرسنه هستید، سر و صدا زیاد است و یا هزار کار انجام نشده دارید!

راه حل: برای بالا بردن تمرکز، میتوان از روش هایی مانند مراقبه کردن، استفاده نمود. اما کتاب­خوانی به تنهایی تمرکز را بالا می­برد، به شرطی که لحظات اولیه مطالعه، طاقت بیاورید و کار را نیمه رها نکنید. باید اول همه این صداها را ساکت کنید و در کنار کتاب بمانید. شک نکنید پس از آن، تمرکز شما چند برابر میشود.

چگونه خلاقیت در نوشتن را افزایش دهیم و ایده ­پردازی کنیم؟

• آزادنویسی: آزاد نویسی باعث می شود منتقد درون ما ساکت شود و بتوانیم خلاقانه بنویسیم.
• ضبط کردن صدا: ضبط کردن صدا به ما کمک می کند تا متوجه شویم چقدر به موضوع اشراف داریم. زیرا اگر بتوانیم راجع به موضوعی خوب صحبت کنیم، نوشتن در مورد آن نیز کار ساده­ای خواهد بود.
• پیاده روی و یا سفر کردن: یکی از عادت­های اصلی خواننده­ ها، گرافیست­ ها، نویسنده­ ها و افرادی که با خلاقیت سر و کار دارند، پیاده ­روی است. در هنگام پیاده­ روی، اگر ایده ­ای به ذهن­تان رسید و کاغذ و قلم در اختیار نداشتید، می­توانید از تلفن همراه خود برای ثبت کردن ایده ­ها و افکار خود استفاده نمایید.

• طوفان فکری: طوفان فکری را بهتر است به صورت شخصی و در قالب خوشه ­بندی انجام دهید. موضوعی که میخواهید راجع به آن بنویسید را در وسط یک کاغذ نوشته، دور آن دایره ­ای بکشید و هر موضوعی که مرتبط با موضوع اصلی است با یک خط به آن وصل کنید. لزومی ندارد تمام چیزهایی که می­نویسید مرتبط با موضوع اصلی باشد. زیرا معمولاً ذهن انسان، خطی و به ترتیب فکر نمی‌کند. در نتیجه ایده­ ها پشت سر هم به ذهن ما هجوم می­آورند و الزاما ربطی به یکدیگر ندارند.
• فهرست نویسی: وقتی در مورد موضوعی فکر می­کنید، کلمات، عبارات و ایده ­هایی که به ذهن­تان می­رسد را جدا جدا در خطوط مختلف بنویسید. سپس این عبارت­های کوتاه را به متن تبدیل کنید. این کار کمک میکند ترس از نوشتن در شما کاهش یابد.

باید یادآوری کنیم که مهم­ترین مرحله یادگیری، عمل کردن است و یادگیری بدون عمل، دستاورد قابل توجهی برای­تان ندارد. در ادامه میتوانید سه تمرین زیر را انجام دهید و اگر مایل بودید که به یک کپی رایتر حرفه­ ای تبدیل شوید، مجموعه مقالات آموزشی تولید محتوا را در سایت نوآفرین را بخوانید.

تمرین

1. از روی متون کهن فارسی و همین­طور از روی یک نمایشنامه خوب، با صدای بلند بخوانید. سعی کنید حالات موجود در متن و گفتگوهای آن را با تغییر لحن،مکث و تأکید، به خوبی بیان کنید. این ارتباط با کلمات باعث می شود جنس آن­ها را بهتر بشناسید و بتوانید این حالات را در نوشته‌های خود بهتر پیاده کنید.
2. پوشه ­ای تهیه کنید و آن را به مرور زمان با برگه ­های یادداشت منتخب پر کنید. برگه­ های یادداشت این پوشه باید کلمات و عبارات خوب کتاب­هایی باشند که به مرور زمان آن­ها را میخوانید. جمع ­آوری این برگه ­ها و بازخوانی آن­ها در مواقع مختلف، این امکان را برای­تان فراهم میکند تا دنیای کلمات خود را رنگین‌­تر کنید و به این واسطه، بهتر حرف بزنید و راحت­تر بنویسید.
3. فهرستی از 10 چیز مختلفی را که در اطراف­تان می­بینید بنویسید. می­توانید ده عبارت کوتاه یا ده کلمه بنویسید. حالا با این فهرست کوتاه، متنی 300 کلمه ­ای بنویسید. اگر متن را تخیلی، طنزگونه یا به هر طریق متفاوت دیگری بنویسید بهتر است. با این روش بداهه نویسی را تمرین می­کنید.

شما چطور؟ فکر می‌کنید روش مطالعه درستی دارید؟ به نظرتون خوندن چه کتابها و منابعی برای هر کپی‌رایتر و تولیدکننده محتوایی لازمه؟! قراره از این به بعد کلی مطالب آموزشی در مورد تولید محتوا تو سایت مون منتشر کنیم. خوشحال میشیم اگر شما هم نظرات خودتون رو با نوآفرین به اشتراک بگذارید.